Ολοι πλέον έχουμε διαβάσει πολλά θέματα,μελέτες,έρευνες ή εχουμε συμμετέχει σε συζητήσεις για την περιβόητη κλιματική αλλαγή και τις συνέπειες αυτής.Αυτό που μας έχει μείνει χαραγμένο στο νού μας,είναι οτι κλιματική αλλαγή = υπερθέρμανση του πλανήτη=λιγότερες χιονοπτώσεις.Χοντρικά αυτό ισχύει.Οχι όμως για όλα τα τμήματα της Ευρώπης.Εχοντας περάσει αρκετά χρόνια απο τότε που η κλιματική αλλαγή έγινε αντιληπτή,μπορούμε επιφανειακά να πούμε,πως αυτή έχει επιρεάσει σε μεγάλο βαθμό την δυτική και βόρεια Ευρώπη,οσον αφορά τις θερμοκρασίες,ενώ την ανατολική και κυρίως την Μεσόγειο,οσον αφορά το θέμα του υετού.Στην δεύτερη δε,παρατηρείται σαφέστατη μείωση αυτού τα τελευταία χρόνια,οστόσο θερμοκρασιακά δεν έχει παρατηρηθεί κάποια ιδιαιτερη διακύμανση,στα ανατολικά άκρα αυτής ( Ελλάδα Τουρκία)
Πως όμως η κλιματική αλλαγή φαινεται πως επιρεάζει την χώρα μας? Η απάντηση,φαίνεται να είναι πολύ πιο περίπλοκη και διαφορετική,απο οτι αν βρισκόμασταν σε κάποια χώρα της δυτικής κεντρικής Ευρώπης.Καταρχάς,θα πρέπει να διευκρινήσουμε,τις αλλαγες που εχουν γινει,στα βαρομετρικά συστήματα της Γηραιάς Ηπείρου κατα την χειμερινή περίοδο.Τις τελευταίες δεκαετίες,παρατηρείται μια σταδιακή εξασθένηση του σιβηρικού αντικυκλώνα,ενα μόνιμο πεδίο ιδιαίτερα υψηλών πιέσεων δηλαδή,το οποίο συντηρείται πάνω απο τις αχανείς παγωμένες εκτάσεις της Σιβηρίας κατα τους ψυχρούς μήνες του έτους.Γι αυτό και ο Σιβηρικός,ονομάζεται και ψυχρός αντικυκλώνας.Στην ουσία, δεν είναι παρά μια τεράστια αποθήκη που διατηρεί και συσσωρεύει ψύχος στα μέσα και κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας.Απο αυτή την αποθήκη,εξαρτονται και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ευρωπαικών Χειμώνων.Για να αναπτυχθεί ο αντικυκλώνας αυτός,χρειάζεται προηγουμένως,να εχουν προηγηθεί χιονοπτώσεις στις αχανείς αυτές εκτάσεις
.Τα τελευταία όμως χρόνια,οι χιονοπτώσεις στην σιβηρία,παρουσιάζουν συνεχόμενη μείωση και ένταση,ενώ σημειώνονται όλο και πιο αργά μέσα στην χειμερινή περίοδο.Αυτό έχει ως αποτέλεσμα,την πολύ όψιμη αναπτυξη του Σιβηρικού αντικυκλώνα,σε πολλές δε περιπτώσεις,αυτός αναπτύσεται ελάχιστα και δεν είναι ικανός να συγκρατήσει μεγάλα ποσά ψυχρού αέρα,ως εκ τούτου,να εκφιλίζεται γρηγορότερα.
Οστόσο,ο Σιβηρικός,δεν παίζει μόνο τον ρόλο αποθήκης.Πολλές φορές και κυρίως στον προχωρημένο Χειμώνα,αυτός επεκτείνεται και στην Ευρωπαική Ρωσία,Δανία,Ουκρανία,φτάνοντας μέχρι και τα κεντρικά Βαλκάνια.Ετσι,δρά ως εμποδιστής στην κίνηση των βαρομετρικών χαμηλών της Μεσογείου,εγκλωβίζοντας τα/αποκόπτοντάς τα απο την γενική κυκλοφορία-πάνω απο τα νοτιότερα τμήματα των Βαλκανίων και γενικά τα ανατολικότερα τμήματα της Μεσογείου,οπότε και προκαλούν παρατεταμένες κακοκαιρίες με χιονοπτώσεις ή βροχοπτώσεις μέχρις ότου αυτά τα χαμηλά,εκφιλιστούν πάνω απο την περιοχή μας ολοκληρωτικά,οπότε και ακολουθεί σηνύθως κατάρευση τμήματος του σιβηρικού στην περιοχή μας,δίνοντας στον καιρό μια ποιο ανατολικοπροσήνεμη υφή.Δηλαδή οι χιονοπτώσεις και η κακοκαιρία που απασχολούσε τα νοτιότερα Βαλκάνια και ηπειρωτική Ελλάδα,ωθείται απο την πίεση του αντικυκλώνα να μετακινηθεί νοτιότερα.Αυτό ήταν και το γνώρισμα των Χειμώνων στην γειτονιά μας.Οστόσο,ο Σιβηρικός πλέον όντας εξασθενημένος,αδυνατεί να εγκλωβίσει τις ατμοσφαιρικές διαταραχές πάνω απο την Μεσόγειο και την περιοχή μας,με αποτέλεσμα,οι κακοκαιρίες να λαμβάνουν ολόενα και συντομότερο χαρακτήρα,κάτι που όλοι μας πλέον έχουμε παρατηρησει.
Ο άλλος μεγάλος αντικυκλώνας,ο οποίος δρα επίσης ως ρυθμιστής του χειμώνα στην Ευρωπαική Ηπειρο,είναι ο Αζωρικός ο οποίος χαρακτηρίζεται ως θερμός αντικυκλώνας.Αυτός,βρίσκεται μόνιμα,στην περιοχή των Αζωρικών νήσων.Τους Χειμερινούς μήνες μετακινείται βορειότερα,ενώ αν ευνοούν οι συνθήκες στον βόρειο Ατλαντικό,αυτός σχηματίζει τις λεγόμενες "σφήνες υψηλών πιέσεων-ridge" προκαλόντας βίαιες καταβάσεις του πολικού αεροχειμάρου στην Ευρωπαική Ηπειρο.Αυτό είναι και η βασική του διαφορά απο τον Σιβηρικό.Ο Σιβηρικός,σπανιως προκαλεί βίαιες καταβάσεις του πολικού jet stream,παρά μόνο διοχετεύει με ήπιο σχετικά τρόπο το ψύχος προς την Ευρωπαική Ηπειρο,σηνύθως απο τα ΒΑ προς τα ΝΔ.Οστόσο,ο αζωρικός,σε αντίθεση με τον Σιβηρικό,φαίνεται πως τα τελευταία χρόνια,έχει πάρει θέση ισχύως στην Ευρωπαική Ηπειρο,ενώ έχει την τάση,να μετατωπίζεται ανατολικότερα,συχνά πυκνά μέσα στην Χειμερινή περιοδο,καλύπτοντας σχεδόν όλη την Ευρώπη,απο το ύψος της Ιταλίας και δυτικότερα-βορειότερα.Σε αυτή του ακριβώς την μετατόπιση,οφείλεται και η σταδιακά μειωμένη κυκλογένεση που παρατηρείται στα νερά της Μεσογείου τα τελευταία χρόνια.Εδω λοιπόν,φτάνουμε και στο κύριως θέμα του κειμένου αυτού.Η μετατόπιση αυτή του Αζορικού αντικυκλώνα,χωρίζει τα τελευταία χρόνια την Ευρώπη στα δύο.Μια κεντρική -δυτικοβόρεια ευρώπη η οποια διάγει υψηλές θερμοκρασίες για τους Χειμερινούς μήνες και σε μια Ευρώπη,απο την Ιταλία και ανατολικότερα,στην οποία παρατηρούνται ακραία επισόδεια ψύχους,ιδιως στα νοτιότερα τμήματα.Πως εξηγείται αυτό? ο Αζορικός αντικυκλώνας,μετατοπισμένος ανατολικότερα,προκαλεί μια σφήνα υψηλών πιέσεων προς τα πολικά γεωγραφικά πλάτη,έτσι κατεβάζει με ταχύτητα τον πολικό αεροχείμαρο πάνω απο την ανατολική Ευρώπη.Εδώ έρχεται να σημειωθεί η απουσία του Σιβηρικού αντικυκλώνα,ο οποίος αν βρισκόταν στην ΒΑκή Ευρώπη,θα εμπόδιζε την τόσο βίαιη μετακίνηση του αεροχειμάρου,και πιθανώς αποκόπτοντάς τον πανω απο την περιοχή μας,καθώς ο Σιβηρικός θα συνενωνόταν με τον Αζορικό,προκαλόντας την κατάσταση που αναφέραμε παραπάνω.Στην περίπτωση μας όμως,ο Σιβηρικός δεν υπάρχει,έτσι ο Αζορικός,κατεβάζει ανενόχλητος τον πολικό αεροχείμαρο,σε γεωγραφικά πλάτη,μάλον απίθανα,προκαλόντας κύματα ψύχους,σε περιοχές οπου στην περίπτωση συνενωσης του Σιβηρικού με τον Αζορικό,δεν θα εβλεπαν ποτέ ( το κρύο,δεν θα κατεβαινε με ταχύτητα,θα εκφιλιζόταν πάνω απο την περιοχή μας).Τετοιες περιοχές είναι η Κρήτη,καθώς και οι ακτές της Αφρικής,οπου μαλιστα το 2008,εζησαν πρωτοφανές κύμα ψύχους,λόγω αυτής της κατάστασης.Ετσι λοιπόν,εφόσον ο αεροχείμαρος κατεβαίνει με τέτοια ταχύτητα,είναι ευνόητο πως ο,τι φαινόμενα δώσει θα είναι καθαρά ορογραφικής φύσεως ή φαινόμενα τύπου lake effect.Ψυχρές δηλαδή αέριες μάζες ξηρής και πολικής προέλευσης,καθώς περνάνε πάνω απο τις θάλασσες ( Αιγαίο στην περίπτωσή μας) σχηματίζουν νέφη και προκαλούν χιονοπτώσεις στις προσήνεμες σε αυτό ακτές.Αντιθέτως,οι υπόλοιπες περιοχές δεν επιρεάζονται απο κάποια φαινόμενα,παρα μόνο ισχυρούς βοριάδες και τσουχτερό κρύο.Ενώ,εάν υπήρχε ο Σιβηρικός,θα γινόταν αποκοπή του αυλώνα πάνω απο την περιοχή μας,με γενικευμένη κακοκαιρία σε όλα τα τμήματα. Τετοιο παράδειγμα,ακραίας κατάβασης του πολικού αεροχειμάρου στην περιοχή μας,είναι η 17η Φεβρουαρίου του 2008.Παρατηρείστε στον χάρτη,την επεκταση του Αζορικού στην Ευρώπη και την απουσία Σιβηρικού η οποία 'επιτρέπει' την πολική γλώσσα να κατρακυλίσει μέχρι τις ακτές της Αφρικής (!)
Συνοψίζοντας λοιπόν,μπορούμε να πούμε,πως η κλιματική αλλαγή,στην ουσία ευνοεί την εμφάνιση συχνότερων και ισχυρότερων επισοδείων χιονιά στις περιοχές του Αιγαίου και σε αυτές που έχουν θαλασσες ΒΑ τούς σε αντίθεση με την ηπειρωτική Ελλάδα οπου η αλλαγή αυτή δεν ευνοεί την αναπτυξη κακοκαιριών στην Μεσόγειο,και κατ επέκταση και στα τμήματα αυτά.
Επιμέλεια: Χωρινός Φωκίων μελος του METEOCLUB
